9x Prinsjesdag met een verhaal

In dit artikel:

Prinsjesdag leeft van traditie, maar door de jaren heen zorgden onverwachte gebeurtenissen en persoonlijke keuzes voor memorabele afwijkingen.

In 1974 sloeg koningin Juliana het gebruikelijke ceremonieel over: vanwege een gijzelingsactie in de Franse ambassade reed ze per auto van Huis ten Bosch naar de Ridderzaal, zonder koetsierlijke praal. Decennia later, in 2001, nam Máxima als verloofde nog geen officiële plek in de stoet; ze zwaaide vanaf het raam van het kabinet van de koning.

Mode en imago speelden ook een rol in de beleving van Prinsjesdag. Vanaf 1977 zette politica Erica Terpstra de trend van opvallende hoeden bij het horen van de troonrede, een gewoonte die sindsdien onlosmakelijk met de dag verbonden is. De Gouden Koets, ooit door het volk geschonken voor Wilhelmina’s achttiende verjaardag, werd in 2015 voor het laatst gebruikt en vervolgens gerestaureerd. Na terugkeer bleef koning Willem-Alexander de koets niet inzetten, mede vanwege de panelen met koloniale taferelen; het rijtuig staat nu in de koninklijke stallen bij Paleis Noordeinde.

De coronajaren veranderden de locatie en entourage: in 2020 en 2021 verhuisde de troonrede naar de ruimere Grote Kerk vanwege anderhalvemeterregels, en de gebruikelijke hulde—drie keer hoera—ontbrak in 2020 omdat zingen door groepen was verboden. In 2022 keerde publiek terug langs de route van de Glazen Koets, maar ook demonstranten, met boerenprotesten en republikeinse leuzen, lieten zich zien.

Achter de schermen wordt veel geoefend voor het voorrijden op Paleis Noordeinde; het plein vereist precieze manoeuvres. Veiligheid en traditie kies je soms niet: in 1963 sloeg het paard Peter op hol met de Crème Calèche, maar de prinsessen bleven ongedeerd. En al sinds 1897 hoort bij de hulde een driewerf hoera, een ritueel dat uit een spontane uitroep groeide en sindsdien deel uitmaakt van de dag.